در سیستم‌عامل لینوکس، هر برنامه‌ای که در حال اجرا است یک فرآیند (Process) نامیده می‌شود. مدیریت فرآیندها به شما اجازه می‌دهد تا بدانید چه برنامه‌هایی در حال اجرا هستند و در صورت نیاز آن‌ها را کنترل یا متوقف کنید.
۱. ps (Process Status) – مشاهده فرآیندهای در حال اجرا
دستور ps برای نمایش لیستی از فرآیندهای در حال اجرا استفاده می‌شود. این دستور به شما دید کاملی از وضعیت برنامه‌ها و سرویس‌های در حال اجرا می‌دهد.
- کاربرد پایه:
ps
این دستور فقط فرآیندهای مربوط به ترمینال فعلی شما را نمایش می‌دهد.
- مشاهده تمام فرآیندهای در حال اجرا:
ps aux
این ترکیب از آپشن‌ها بسیار پرکاربرد است:
- a: نمایش فرآیندهای تمام کاربران.
- u: نمایش جزئیات کاربر (User) و مالک فرآیند.
- x: نمایش فرآیندهایی که به هیچ ترمینالی وابسته نیستند.
خروجی این دستور شامل ستون‌های مختلفی مانند USER (کاربر), PID (شناسه فرآیند), %CPU (درصد استفاده از پردازنده), %MEM (درصد استفاده از حافظه), و COMMAND (دستور یا برنامه) است. PID یک شماره شناسایی منحصر به فرد برای هر فرآیند است و برای کنترل آن در آینده استفاده می‌شود.
۲. top – مشاهده بلادرنگ فرآیندها
دستور top یک ابزار تعاملی است که لیستی از فرآیندهای در حال اجرا را به صورت بلادرنگ و با بالاترین میزان مصرف منابع در بالا نمایش می‌دهد. این دستور برای نظارت بر عملکرد سیستم و شناسایی فرآیندهایی که منابع زیادی مصرف می‌کنند، بسیار مفید است. برای خروج از این حالت، کلید q را فشار دهید.
۳. kill – متوقف کردن فرآیندها
دستور kill برای ارسال سیگنال به یک فرآیند و متوقف کردن آن استفاده می‌شود. برای استفاده از این دستور، به PID فرآیند نیاز دارید.
- کاربرد پایه (خاموشی نرم):
kill PID
این دستور سیگنال SIGTERM را به فرآیند می‌فرستد. این سیگنال از فرآیند می‌خواهد که به آرامی و به صورت منظم کار خود را متوقف کند. این روش برای اغلب موارد کافی است.
- خاموشی اجباری (kill -9):
kill -9 PID
این دستور سیگنال SIGKILL را می‌فرستد که فرآیند را فوراً و بدون هشدار متوقف می‌کند. از این روش زمانی استفاده کنید که فرآیند پاسخی نمی‌دهد و با دستور kill معمولی متوقف نمی‌شود.
مدیریت فرآیندها یکی از مهم‌ترین جنبه‌های کار با لینوکس است که به شما امکان می‌دهد کنترل کاملی بر روی منابع و عملکرد سیستم داشته باشید.